İstinafta Parasal Sınır; Bölge Adliye Mahkemelerinin 20.07.2016 tarihi itibariyle vazifeye başlamasıyla, istinafta maddi sınırın Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na ve özel yasalarda bu mevzuya dair yapılmış planlamalere göre dşayetlendirmesinin nasıl yapılacağının öğrenilmesi ehemmiyet kazanmıştır. İlk derece mahkemeleri doğrulusunda verdiği nihai kararlarda alacağın oranı yasalarda belirlenmiş maddi sınırı geçmiyorsa istinaf yoluna gidilemez, buna istinafta maddi sınır diyoruz.
Karar oranına göre nihai karar her iki doğrultu doğrultuından net olabileceği gibi, bir doğrultu doğrultuından net olup, diğer doğrultu doğrultuından net olmayabilir. Fakat unutmamak lazım olur ki, karar kendisi doğrultuından net olan doğrultu, karşı doğrultuın yaptığı istinaf müracaatsuna katılma yolu ile istinaf yasa yoluna başvurabilme imkânına sahiptir.
İstinafta Parasal Sınır (Hmk Düzenlemelerine Göre)
HMK md 341’e göre istinaf yoluna müracaatlabilen kararlar;
İstinaf yoluna müracaatlabilen kararlar
MADDE 341- (1) İlk derece mahkemelerinden verdiği nihai kararlar ile ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz taleplerinin reddi ve bu taleplerin kabulü hâlinde, itiraz üstüne verilebilecek kararlara karşı istinaf yoluna müracaatlabilir.
(2) Miktar ya da sayısal sayısal sayısal sayısal sayısal dşayeti binbeşyüz Türk Lirasını geçmeyen malvarlığı davalarına dair kararlar netdir.
(3) Alacağın bir alanının dava edilmiş olması halinde binbeşyüz Türk Liralık netlik sınırı alacağın tamamına göre belirlenir.
(4) Alacağın bütününün dava edilmiş olması halinde, kararda asıl talebinin kabul edilmeyen bölümü binbeşyüz Türk Lirasını geçmeyen doğrultu, istinaf yoluna başvuramaz
(5) İlk derece mahkemelerinin diğer yasalarda temyiz edilebileceği ya da haklarında Yargıtaya müracaatlabileceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemelerinin vazife alanına giren dava ve işlere dair nihai kararlarına karşı, bölge adliye mahkemelerine müracaatlabilir.
HMK 341. Madde istinafta maddi sınıra dair genel planlama niteliğindedir. Bu planlamaye göre oran ve sayısal sayısal sayısal sayısal sayısal dşayeti 1500-TL’yi geçmeyen malvarlığına dair kararlar netdir ve bu kararlara karşı istinaf yoluna müracaatlamaz.
Alacağın bir alanı dava edilmişse, istinafta maddi sınır kuralı alacağın tamamına göre belirlenecektir. Yani davacı amacıyla reddedilen oran maddi sınırın altındaysa, alacağın reddedilen alanı dava edilmeyen alanı ile toplanıp dşayetlendirme yapılarak toplam oran maddi sınırı geçiyorsa davacı amacıyla istinaf yolunun açık bulunduğuna karar verilmelidir.
Alacağın tamamı dava edilmişse; kabul edilen ve reddedilen oranlara göre istinafta maddi sınır dşayetlendirmesi yapılır. Mesela ilk derece mahkemesi kısmi kabul şeklinde karar vermişse, kabul edilen kısım 1500-TL’yi geçiyorsa davalı doğrultuından istinaf yolu açıktır. Reddedilen kısım 1500-TL’nin üzerindeyse davacı doğrultuından da istinaf yolu açık olacaktır.
Unutulmaması gereken bir diğer konu da, doğrultuların lehine hükmedilen oranlar doğrultuından da şayet hukuki fayda mevcutsa istinafa başvurma haklarının bulunduğudur. Bu halde lehe hükmedilen oranların istinafta maddi sınırın altında olup olmadığına ilgi edilmelidir.
Asıl ve karşı davalarda ise asıl ve karşı davalar doğrultuından istinafta maddi sınır ayrı ayrı dşayetlendirilmelidir.
Birleştirilmiş davalar söz konuu bulunduğunda ise aynı şeyden bahsedebilmek olası değildir. Burada davadaki somut hale göre dşayetlendirme gerçekleştirmek doğru olacaktır. Birleştirilen davalar aynı alacağa dayanıyorsa toplam orana bakılabileceği gibi, değişik alacaklara dayanıyorsa ayrı ayrı dşayetlendirmek doğru olacaktır.
Mecburi dava arkadaşlığında bütün alacak oranına göre dşayetlendirme gerçekleştirmek doğru iken, ihtiyari dava arkadaşlığında her dava dostu amacıyla ayrı dşayetlendirme yapılmalıdır.
İş Mahkemeleri Kanunu’na Göre İstinafta Parasal Sınır
[5521 Sayılı Kanunu](http:/www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.3.5521&sourceXmlSearch=&MevzuatIliski=0)’nun 8. Maddesinde hem istinaf yoluna başvurma zamanı hem de istinafta maddi sınır HMK hükümlerine göre değişik düzenlenmiştir. İlgili planlama alttaki gibidir;
“ İş mahkemelerince verdiği nihaî kararlara karşı istinaf yoluna müracaatlabilir. Şu kadar ki, para ile dşayetlendirilemeyen dava ve işler ile ilgili kararlar hariç, oran ya da sayısal sayısal sayısal sayısal sayısal dşayeti bin lirayı geçmeyen davalar ile ilgili nihaî kararlar netdir.
İstinaf yoluna başvurma zamanı, karar yüze karşı verilmişse nihaî kararın doğrultulara tefhimi, yokluklarında verilmiş ise tebliği tarihinden itibaren sekiz gündür.
Bölge adliye mahkemesinin para ile dşayetlendirilemeyen dava ve işler ile ilgili kararları ile oran ya da sayısal sayısal sayısal sayısal sayısal dşayeti beşbin lirayı geride bıraktığımız davalar ile ilgili nihaî kararlara karşı tebliğ tarihinden başlayarak sekiz gün içerisinde temyiz yoluna müracaatlabilir.
Kanun yoluna müracat edilen kararlar, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtayca iki ay içerisinde karara bağlanır.”
Düzenlemeden anlaşılacağı üzere, HMK’da istinaf amacıyla maddi sınır 1500-TL iken, İş Mahkemeleri Kanunu’nda bu oran 1000-TL olarak belirlenmiştir. Hem de bu planlamade anlatılan maddi oran dava sayısal sayısal sayısal sayısal sayısal dşayeti olup, kararda hükmedilen alacak oranına göre maddi sınır dşayetlendirmesi yapılmamalıdır. Dikkate alınması gereken tek oran dava edilen alacak oranıdır.
İcra İflas Kanuna Göre İstinafta Parasal Sınır
[2004 sayılı İcra İflas Kanunu](http:/www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.2004.pdf)’nun 363. Maddesi;
“İcra mahkemesince 85 inci maddenin uygulanma şekli, icra dairesi doğrulusunda hesaplanan vekâlet ücreti, 103 üncü maddenin uygulanma şekli ve bu maddede düzenlenen davetiyenin içeriği, yediemin ücreti, yediemin değiştirilmesi, hacizli taşınır malların muhafaza şekli, dşayet takdirine dair şikâyet, ihaleye katılabilmek amacıyla teminat yatırılması ve teminatın oranı, satışın durdurulması, satış ilânının iptali, zamanınde satış istenmemesi nedeniyle satışın düşürülmesi 263 üncü maddenin uygulanma şekli,
iflâs yönetimsinin oluşturulması, icra mahkemesinin iflâs yönetimsinin işlemleri ile ilgili şikâyet üstüne verdiği kararlara karşı, iflâs yönetim memurunun ücret ve masrafları ile ilgili hesap pusulası ve 36 ncı maddeye göre icranın geri bırakılmasına dair kararları dışındaki kararlarına karşı, ait bulunduğu alacak, hak ya da malın dşayet ya da oranının bin lirayı geçmesi şartıyla istinaf yoluna müracaatlabilir. İstinaf yoluna müracaat zamanı tefhim ya da tebliğ tarihinden itibaren on gündür.
İcra mahkemesi kararları aleyhine işlemleri uzatmak gibi kötüniyetle istinaf yoluna müracaatlduğu anlaşılırsa Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 422 nci maddesi hükmü uygulanır. Kesin bir karara karşı kötüniyetle istinaf yoluna başvuranlar ile ilgili da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır. İstinaf yoluna müracaat satıştan diğer icra işlemlerini durdurmaz. İcranın devamı amacıyla gereken evrak alıkonularak bunların birer örneği bölge adliye mahkemesine gönderilecek dosyaya konulur.”
Madde metninden anlaşılacağı üzere, maddede kabul edilen net kararlar dışındaki icra hukuk mahkemesi kararları amacıyla kararın dayandığı alacak hak ya da malın dşayet ya da oranının istinaf yolu amacıyla maddi sınırı 1000-TL’dir. Dolayısıyla icra hukuk mahkemesi nihai kararındaki hüküm oranı değil, kararın dayanak alacak oranına göre maddi sınır dşayetlendirmesi yapılmalı, karar amacıyla istinaf yolunun açık olup olmadığı dşayetlendirilmelidir.
Genel hatlarıyla hukuk davaları amacıyla istinafta maddi sınırı incelediğimiz bu yazımızdan da anlaşılacağı üzere HMK’daki genel istinaf hükümleri dışında özel yasalarda da değişik maddi sınırlar düzenlenmiştir. Bu amaçla davanın içeriğine göre özel yasa hükümleri araştırılmalı, istinafa dair özel planlamaler olup olmadığı, HMK hükümlerine atıf yapılıp yapılmadığı teşhis edilerek istinaf yoluna müracaatlmalıdır.
